بسته بندی چیست (what is packaging) شاید ساده‌ترین تعریف بسته‌بندی، پوششی جهت محافظت و زیبایی محصول باشد که باهدف‌های گوناگونی مورداستفاده قرار می‌گیرد. بسته بندی بخشی جدانشدنی از پروسه تولید و عرضه کالا است که از آن در برابر عواملی مانند میکروارگانیسم‌های محیطی، تغییرات آب‌وهوایی، نور خورشید و… مراقبت کرده و کیفیت آن را تاحدامکان حفظ می‌کند.
امروزه با پیشرفت صنعت و تعدد شرکت‌های تولیدکننده و کارخانه‌ها، توجه به پکیجینگ محصولات نیز بیشتر از پیش شده و صاحبان کسب‌وکار همواره در پی ایده‌های نو و خلاقانه برای بسته بندی محصولات خود هستند. پکیجینگ یکی از مهم‌ترین جنبه‌های هر کالا است که می‌تواند منجر به نگهداری بهتر و فروش بیشتر آن شود.
دیزاین پکیج مراحلی دارد که باید به ترتیب و باحوصله انجام شوند تا نتیجه نهایی به بهترین شکل به دست آِید. این مراحل عبارت‌اند از:
- درک مفهوم و دیزاین آن
- برنامه‌ریزی و طراحی نقشه راه (Roadmap)
- انجام تحقیقات و جمع آوردن اطلاعات
- طراحی هندسی قالب
- انتخاب الگو و اندازه‌ها
- نقد و بررسی طرح
- چاپ و پرینت طرح دیزاین شده
- انتخاب جنس مناسب
- انتخاب تعداد لایه‌ها
از جمله وظایف بسته بندی می‌توانیم به انتقال اطلاعات، کمک به شناخته شدن برند، سهولت در جابه‌جایی و… اشاره کنیم. در کنار این موارد، پکیج محصول یک راه خوب برای برقراری ارتباط با خریداران تازه و ناشناسی است که در فروشگاه توجهشان به برند شما جلب می‌شود.
در انتخاب جنس بسته بندی باید به ویژگی‌های محصول مانند خشک یا مرطوب بودن، وزن و سنگینی، شکل ظاهری و… توجه داشت و سپس متناسب با آن انتخاب نمود. از جمله جنس‌های مناسب برای پک محصول می‌توان به پکیج‌های فلزی، شیمیایی، شیشه‌ای و… اشاره کرد.
به‌طورکلی سه نوع بسته بندی برای کالا وجود دارد که وابسته به نیاز تولیدکنندگان می‌توان از آنها استفاده کرد. بسته بندی اولیه که در تماس مستقیم با خود محصول است، بسته‌بندی ثانویه که پکیج اولیه را در برمی‌گیرد و بسته مادر یا ثالثیه که برای حمل‌ونقل راحت‌تر مورداستفاده قرار می‌گیرد.
چرا به بسته بندی نیاز داریم
پس از پاسخ دادن به سوال {بسته بندی چیست؟} می‌خواهیم دلایل نیاز به پکیجینگ را بررسی کنیم. شاید اولین و مهم‌ترین دلیل استفاده از بسته‌بندی برای محصولات، جنبه حفاظتی آنها باشد؛ اما پک هر کالا فراتر از تنها یک حفاظ برای جلوگیری از آلودگی است. پکیج محصولات اولین نکته‌ای است که در برخورد اول موردتوجه خریداران قرار می‌گیرد و می‌تواند توجه آنان را به سمت کالا تولید شده توسط برند شما بکشاند.
از طرفی با درنظرگرفتن پیشرفت صنعت و در نتیجه آن افزایش تعداد شرکت‌های تولیدکننده، رقابت برای فروش محصولات بالاتر از هر زمان دیگری رفته و نیاز به داشتن استراتژی در تمام مراحل، از شروع تولید تا زمان عرضه محصول پررنگ‌تر شده است. یکی از ویژگی‌های استراتژیک مهم در تولید و فروش محصولات، شیوه بسته بندی آنها است.
بسته‌بندی مناسب می‌تواند کالا تولید شده توسط برند شما را در میان انبوه محصولات مشابه در قفسه‌های فروش متمایز جلوه داده و توجه مصرف‌کنندگان را جلب کند. ازاین‌رو پکیجینگ در کنار حفاظت از محصول، یک عملکرد تجاری است که می‌تواند به ارائه هرچه بهتر پروداکت منجر شود.
باتوجه‌به تحولات امروزه، اهمیت بالا بسته‌بندی در زمینه بازاریابی، جنبه محافظتی و عدم امکان فروش محصولات به شکل فله به دلیل کمبود فضا در مغازه‌ها و قفسه‌های فروش فروشگاه‌ها بیشتر از پیش موردتوجه تولیدکنندگان قرار گرفته است.
در کنار موارد ذکر شده، از جمله دیگر اهداف اصلی پکیجینگ می‌توانیم به موارد زیر اشاره کوتاهی داشته باشیم:
محافظت فیزیکی
از لحظه تولید در کارخانه تا هنگام رسیدن به محل فروش و توزیع خطراتی مانند ضربه خوردن حین جابه‌جایی محصول را تهدید می‌کند که انتخاب بسته‌بندی مناسب می‌تواند از کالا در حین حمل‌ونقل محافظت کند.
محافظت در برابر عوامل فساد
محصول تولید شده باید کاملاً داخل بسته بندی بدون امکان هیچ‌گونه ارتباط خارجی قرار گیرد تا از عواملی مانند میکروارگانیسم‌ها و اکسیژن هوا که منجر به فساد و اکسایش محصول می‌شوند در امان بماند.
انتقال اطلاعات
با درج اطلاعاتی نظیر نام شرکت تولیدکننده، تاریخ تولید، تاریخ انقضا و… با فونت واضح و خوانا بر روی پکیج، خریداران می‌توانند به‌راحتی به این اطلاعات دسترسی داشته و خرید خود را با خیال راحت انجام دهند.
بازاریابی کالا
پکیج محصول نقش بسیار پررنگی در فروش آن می‌تواند داشته باشد. بسته بندی اولین نکته‌ای است که می‌تواند نگاه خریداران را به سمت خود بکشاند و ازاین‌رو دیزاین باید هم‌راستا با اصول بازاریابی انجام شود.
سهولت جابه‌جایی
انتقال و جابه‌جایی بسته‌های یک‌شکل در کنار هم سهولت بیشتری دارد. همچنین گاهی برای راحتی بیشتر از بسته‌بندی مادر استفاده می‌شود.
کمک به شناخت پذیری محصول
مشتریان برند شما، محصولات را با طرح بسته بندی‌شان به‌خاطر می‌سپارند و ازاین‌رو داشتن دیزاین مناسب می‌تواند به شناخت پذیری کالا تولید شده توسط شرکت شما کمک کند.
افزایش ماندگاری محصول
با استفاده از پکیجینگ مناسب می‌توان مدت‌زمان ماندگاری محصول را بالاتر برد. به طور مثال محصولات کنسرو شده را می‌توان حدود ۶ تا ۱۲ ماه در دمای محیط نگهداری کرد.
بسته بندی چه مراحلی دارد
بسته‌بندی یکی از مهم‌ترین بخش‌های پروسه ساخت تا عرضه هر محصول است که از بخش‌های گوناگونی تشکیل شده است. در ادامه به بررسی هر یک از این مراحل می‌پردازیم:
درک مفهوم بسته بندی و دیزاین آن
مهم است در ابتدا به‌عنوان تولیدکننده محصول، بدانید بسته‌بندی که انتخاب می‌کنید چه مفهومی دارد؟ خوب است قبل از هر چیزی پیامی را که قصد دارید به جامعه هدف خود (خریداران) از طریق پکیج محصول برسانید انتخاب کرده و سپس مراحل بعدی را دنبال کنید.
این مرحله مهم‌ترین مرحله در حین طراحی بسته‌بندی است که در آن باید به جنبه‌های گوناگونی همانند ماهیت کالا توجه کافی نمود.
برنامه‌ریزی و طراحی نقشه راه (Roadmap)
گام بعدی در انتخاب بسته بندی مناسب برای محصول، برنامه‌ریزی و طراحی نقشه مسیر است که مانند چراغ راهی است که مسیر را برایتان هموارتر و روشن‌تر خواهد ساخت. در برنامه‌ریزی باید جزئیات پروژه را بررسی کنید. از جمله مواردی که خوب است در این مرحله تعیین کنید می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- مدت‌زمان و ددلاین ساخت بسته‌بندی
- بودجه و مبلغی که در نظر دارید
- هماهنگی و سازگار بودن طرحی که در ذهن دارید با محصول
- شرکت و طراحانی که در پروسه ساخت با شما همکاری خواهند داشت
انجام تحقیقات و جمع آوردن اطلاعات
در این مرحله، طراح بسته بندی شروع به بررسی مشتریان (جامعه هدف)، نمونه کارهای محصولات مشابه رقیبان، هویت بازار و… می‌کند که در نهایت منجر به پیداکردن درک بهتر از بسته‌بندی موردنظر خواهد شد. انجام درست این مرحله به طراح کمک می‌کند تا بتواند نمونه اولیه پکیج را بسازد که به شکل قالب بسته‌بندی نهایی عمل کرده و می‌تواند به طراح و کارفرما اطمینان خاطر دهد که همه جزئیات و نکات به شیوه‌ای که توافق شده خواهد بود.
نمونه اولیه بسته بندی که به آن دای لاین (Dieline) نیز گفته می‌شود یک طرح دوبعدی است که توسط طراح ارائه می‌شود که شما کلی پک را نشان داده و به بررسی رنگ‌ها، محل قرارگیری نام برند و… می‌پردازد. ارائه پیش‌طرح راه خوبی برای اعمال تغییرات در بسته‌بندی نهایی پیش از تولید است.
طراحی هندسی قالب
دیزاین هندسی قالب، چهارچوب و شکل اصلی بسته‌بندی را می‌سازد که به همین دلیل از اهمیت بالایی برخوردار است. این مرحله از مهم‌ترین بخش‌های این پروسه است که تعیین می‌کند پکیج شما در نهایت در چه چهارچوبی قرار داشته باشد.
انتخاب الگو و اندازه‌ها
پس از طراحی هندسی قالب، انتخاب الگو ساخت صورت می‌گیرد. الگوهای گوناگون در نهایت مدل‌های مختلفی از بسته‌بندی را ارائه می‌دهند که هرکدام مناسب نوع خاصی از محصول است. در انتخاب الگو ساخت بهتر است ویژگی‌های محصول از جمله ابعاد و وزن محصول، مدل آن، نظر و سلیقه مشتری و… در نظر گرفته شود تا بسته بندی در مطلوب‌ترین حالت صورت گیرد.
به طور مثال جعبه‌های بسته بندی می‌توانند الگوهای ساخت متفاوتی داشته باشند مانند:
- الگو چهاردرب
این مدل جعبه به فراوانی همه‌جا یافت می‌شود و الگو ساده‌ای دارد که به‌راحتی باز و بسته می‌شود. از جمله جعبه‌های چهاردرب می‌توان به جعبه‌های اداره پست اشاره کرد.
- الگو کیبوردی
همان‌طور که از نام این الگو مشخص است، باز و بسته‌شدن آنها مشابه کیبورد است که بیشتر برای بسته بندی محصولاتی با ارتفاع کم مناسب است.
- الگو درب دارویی با ته بسته
این نوع از پکیجینگ مناسب کالایی است که ارتفاع بیشتری نسبت به طول و عرض خود دارند. ته این جعبه‌ها بسته است و فقط از بخش بالایی باز و بسته می‌شوند.
- الگو تلسکوپی
جعبه‌های تلسکوپی معمولاً برای بسته‌بندی موبایل استفاده می‌شوند. این نوع جعبه درب کاملاً جداگانه‌ای دارند که بر روی بخش زیرین قرار گرفته و محصول را پوشش می‌دهد.
نقد و بررسی طرح بسته بندی
در این مرحله، طراحی با تیم طراحان به اشتراک گذاشته شده و از جهات مختلف (طراحی هندسی، الگو و اندازه‌ها، شکل و شما کلی آن) مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد تا ایرادات احتمالی آن اصلاح شده و برای ادامه پروسه ساخت آماده شود. در این مرحله پیشنهادات برای بهبود پکیج ارائه می‌شود که پس از بررسی آنها، طرح نهایی ساخته و آماده چاپ خواهد شد.
چاپ و پرینت طرح دیزاین شده
طراحی انجام شده پس از بررسی و رفع اشکالات در نهایت به‌صورت فایل‌های قابل چاپ به کارفرما یا چاپخانه قابل‌اعتماد ارسال می‌شوند. مهم است پیش از چاپ نهایی طرح، دیزاین ازهرجهت مورد بررسی قرار گیرد چرا که در صورت وجود اشکال، طراح خسارت بالایی را متحمل خواهد شد.
پس از این مرحله زمان انتخاب جنس بسته‌بندی متناسب با محصول و خدماتی که ممکن است پس از آن نیاز باشد فرامی‌رسد.
انتخاب جنس بسته بندی
امروزه جنس‌های گوناگونی از مواد جهت بسته بندی ارائه می‌شود که هرکدام ویژگی‌های منحصربه‌فردی داشته و برای محصولات مختلفی مناسب‌اند. از جمله جنس‌های گوناگون بسته‌بندی می‌توانیم به پکیجینگ فلزی، پلاستیکی، آلومینیومی و… اشاره کرد که در ادامه هرکدام را بررسی خواهیم کرد.
بسته‌بندی فلزی
استفاده از مواد فلزی مانند طراحی بسته‌بندی‌های قوطی، به دلیل نیاز به پکیج هایی با مقاومت بالا و امکان نگهداری و ماندگاری زیاد صورت گرفت. بسته بندی‌های فلزی به شیوه های گوناگون مانند قوطی های نوشیدنی ها و قوطی های کنسرو مورداستفاده قرار می‌گیرند که از پررنگ ترین مزیت‌های استفاده از آنها، امکان کنسرو شدن ماده غذایی (مانند بسته بندی ذرت و نخودسبز) و مقاومت در برابر ضربه های حین حمل‌ونقل از کارخانه تا محل توزیع و فروش است.
همچنین یکی دیگر از مزایای استفاده از فلز در بسته‌بندی محصولات، امکان بازیافت و به‌کارگیری دوباره آنها است که هم‌راستا با اصول زمین سبز است.
جعبه‌های مقوایی
باکس‌های مقوایی در اندازه‌ها و شکل‌های گوناگونی مورداستفاده مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرند. مقوا یکی از جنس‌های مناسب بسته‌بندی است که به دلیل چاپ‌پذیری خوب و قیمت پایین، از محبوبیت بالایی برخوردار است.
پکیجینگ شیشه‌ای
استفاده از بسته‌های شیشه‌ای برای محصولات از گذشته‌های دور تاکنون موردتوجه و علاقه همگان بوده است. شیشه‌های مربا، شیشه‌های نوشابه، ترشی و… از جمله بسته‌بندی‌های مرسوم در گذشته بوده‌اند که باگذشت زمان نیز به دلیل مزیت‌های زیاد همانند امکان استفاده پی‌درپی و عدم تولید دورریز پس از هربارمصرف، هنوز از محبوب‌ترین جنس‌های پکیجینگ است.
مواد سلولزی
این مواد گستره بزرگی را از جمله مقوا، کاغذ، چوب و… در برمی‌گیرند که در این میان، مقوا و کاغذهای بسته‌بندی به دلیل سبک‌وزن بودن و مقاومت مطلوب و همچنین شکل‌پذیری مناسب، بیشتر از همه مورداستفاده قرار می‌گیرند.
بسته‌های شیمیایی
اتیلن ماده‌ای بود که در طی واکنش‌های شیمیایی با تغییراتی در مواد به وجود آمد که در پی آن منجر به تحولی شگرفت در صنعت بسته‌بندی شد. پلی‌اتیلن به دو دسته تقسیم‌بندی می‌شود:
- پلی‌اتیلن با دانسیته کم
این نوع از پلی‌اتیلن به‌صورت فیلم‌های نازک که قابلیت انعطاف‌پذیری بالایی دارند در بسته بندی داخلی شیرهای پاستوریزه، انواع آبمیوه، ماست و… استفاده می‌شود که مهم‌ترین ویژگی آن، ماهیت خنثی و عدم واکنش‌پذیری آن با دیگر مواد است.
- پلی‌اتیلن با دانسیته زیاد
این نوع از پلی‌اتیلن چگالی بالاتری دارد که به آن خاصیت مقاومت در برابر نور و عدم شفافیت را می‌بخشد و به همین دلیل می‌تواند یک انتخاب خوب برای پکیج شیرهای پاستوریزه باشد.
انتخاب تعداد لایه‌ها
در نهایت در انتخاب بسته بندی برای محصول خود باید تصمیم بگیرید به چندلایه پکیجینگ نیاز دارید. بسته بندی اولیه در تمامی محصولات ضروری بوده و غیر قابل حذف است؛ اما در انتخاب بسته‌بندی ثانویه و پکیج مادر می‌توانید با درنظرگرفتن حساسیت و ظرافت کالا خود تصمیم بگیرید.
انواع بسته‌بندی محصولات
در بسته بندی محصولات، وابسته به حساسیت و ظرافت محصولی که بسته‌بندی برای آن در نظر گرفته می‌شود می‌توان لایه‌های گوناگونی را در نظر گرفت. به‌طورکلی سه نوع بسته‌بندی وجود دارد که کاربرد هرکدام متفاوت است. در ادامه هر لایه را بررسی می‌کنیم:
بسته‌بندی اولیه
اولین لایه و مهم‌ترین نوع بسته‌بندی است که در تماس مستقیم با محصول قرار دارد و ازاین‌رو نیاز به رعایت استانداردهای بالا بهداشتی و سلامت دارد. در انتخاب بسته بندی اولیه مهم است فاکتورهایی را در نظر داشته باشیم:
- استقامت بالا و توانایی حفاظت از محصول در برابر ضربات احتمالی
- حفظ سلامت و محافظت از محصول در برابر میکروارگانیسم‌ها
- توانایی تحمل دما پایین و انجماد
- الگو ساخت کاربردی و سهولت در استفاده
- هم راستا بودن با اصول بازاریابی
- خلاقانه بودن و عدم تشابه با نمونه‌های موجود در بازار
- صرفه اقتصادی
- عدم انتقال بو و طعم خارجی به محصول
- عدم انتقال رطوبت اضافی
- زیست‌تجزیه‌پذیری و هم‌راستا بودن با اصول زمین سبز
- نفوذناپذیری نسبت به هوا و اکسیژن
بسته بندی ثانویه
بسته بندی ثانویه دومین لایه پکیجینگ است که لایه اولیه را در بر می‌گیرد و تماس مستقیم با محصول ندارد. بسته‌بندی ثانویه ویترین محصول است که در معرض دید خریداران قرار دارد. در طراحی بسته بندی ثانویه باید به مواردی علاوه بر فاکتورهای بسته بندی اولیه توجه داشته باشیم:
- طراحی خلاقانه و الگو کاربردی
- چاپ باکیفیت
- ارائه اطلاعات ضروری نظیر تاریخ تولید و انقضا و نام برند
- استفاده از فونت خوانا و واضح
بسته بندی مادر
بسته بندی سوم که به بسته‌بندی مادر نیز شناخته می‌شود معمولاً باهدف جابه‌جایی راحت‌تر و حفاظت از پک اولیه و ثانویه در حین نقل‌وانتقال از کارخانه به مراکز فروش مورداستفاده قرار می‌گیرد. مهم است بسته‌بندی مادر از لحاظ شکل و استقامت به‌گونه‌ای باشد که کمترین آسیب به محصول وارد شود.
دو اصل مهم سازنده بسته بندی
در پکیجینگ باید دو جنبه مهم طراحی را در نظر گرفت تا بهترین نتیجه حاصل شود. در ادامه به بررسی هریک از این اصول می‌پردازیم:
طراحی گرافیکی بسته بندی
طراحی گرافیکی در واقع همان طرح روی پکیج شما می‌باشد که اولین نکته‌ای است که توجه خریداران را جلب خواهد کرد. طراحی گرافیکی شامل استفاده از تصاویر و المان‌های مرتبط، استفاده از فونت‌های خوانا، محل قرارگیری لوگو و دیگر موارد است که در نهایت در کنار هم یک طرح جذاب و دوست‌داشتنی را خواهند ساخت که بیانگر هویت برند شما است.
بهتر است در طراحی گرافیکی پکیج محصول خود، جزئیاتی نظیر هماهنگی رنگ‌ها و تصاویر با ماهیت محصول را در نظر بگیرید. همچنین مهم است در طراحی بسته بندی خلاقانه عمل کنید تا توجه خریداران را به برند خود میان انبوه رقیبان جلب کنید.
ساخت فیزیک بسته بندی
پس از پایان بخش طراحی و چاپ، ساخت فیزیکی پکیج صورت می‌گیرد که شامل تا زدن، چسباندن، اصلاح بخش‌های اضافه و… است که آخرین و نهایی‌ترین مرحله ساخت بسته‌بندی است. در این مرحله، تا و برش زدن بر اساس خط‌هایی که در مرحله طراحی گرافیکی تعبیه شده‌اند، صورت می‌گیرد.
عوامل گوناگونی در تعیین مبلغ نهایی بسته‌بندی تأثیرگذار هستند. باید توجه داشت که پروسه دیزاین پکیج نیاز به‌دقت و ظرافت زیادی داشته و مراحل مختلفی دارد که هر مرحله در نرخ نهایی بسته‌بندی مؤثر است. به طور متوسط می‌توان گفت قیمت طراحی بسته بندی بین ۱۰۰۰۰۰۰ تومان تا ۳۰۰۰۰۰۰۰ تومان است که باتوجه‌به جزئیات هر پروژه می‌تواند متفاوت باشد.
در کل هزینه طراحی بسته بندی به فاکتورهای گوناگونی بستگی دارد که از جمله آنها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- شرکت انجام‌دهنده طراحی
- سابقه کار و تجربه طراح
- پیچیدگی و ظرافت طرح
- ددلاین پروژه
مدت‌زمان موردنیاز برای دیزاین بسته بندی چقدر است
برای طراحی بسته‌بندی توسط تیم دیزاین این پک حدوداً بین ۵ تا ۱۵ روزکاری زمان نیاز است که این مدت با درنظرگرفتن پیچیدگی یا سادگی طرح موردنظر شما ممکن است کمتر یا بیشتر شود. طراحی بسته‌بندی نیاز به ظرافت و دقت بالایی دارد در نتیجه بهتر است زمان کافی برای آماده‌شدن سفارش طراحی را در نظر بگیرید.
نیاز به طراحی بسته‌بندی دارید؟ کافی است با شماره‌تلفن ۰۵۱۳۶۰۲۲۱۷۰ تماس گرفته و با مشاوران ما در ارتباط باشید. پس از راهنمایی و مطالعه مفاد قرارداد طراحی بسته‌بندی و انجام هماهنگی‌های لازم، پروسه طراحی آغاز خواهد شد. همچنین می‌توانید به‌صورت حضوری سفارش خود را ثبت کرده و یا از طریق سایت این پک اقدام کنید.
تاریخچه بسته بندی در جهان و ایران
اهداف بسته بندی
خصوصیات بسته بندی مناسب
جهت ارتباط با تیم طراحان این پک و دریافت مشاوره طراحی بسته‌بندی می‌توانید از طریق کلیک بر روی لینک قبل اقدام نمایید.
